احمد بن تاج‌الدین استرآبادی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | احمد بن تاج‌الدین حسن بن سیف‌الدین استرآبادی |
| تاریخ تولد | قرن ۱۰ |
| اطلاعات علمی | |
| تألیفات | آثار احمدی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مجالس وعظ و خطابه |
احمد بن تاج‌الدین حسن بن سیف‌الدین استرآبادی از عالمان شیعه در قرن دهم هجری قمری که اطلاعات فراوانی درباره او در دست نیست. درباره او گفته شده که سخنگویی زبردست بوده و منبری گرم و گیرا داشته است. استرآبادی تا حدی مورد توجه بزرگان سیاست و دانش در زمان خود واقع شده که ارادتمندانی نیز داشته است. آثار احمدی تنها اثر به‌جای مانده از اوست.
زندگی‌نامه و نسب
برخی از پژوهشگران احتمال داده‌اند که پدر وی از سادات علوی و از نوادگان موسی مبرقع بوده که در هرات می‌زیسته و سپس به بیرجند رفته و در این شهر به دست اسماعیلیان به قتل رسیده و در روستای شاخن از توابع دُرُخش به خاک سپرده شده است. اکنون در این روستا آرامگاهی به نام تاج‌الدین حسن وجود دارد.
در مقدمه آثار احمدی آمده است:
- در قریه شاخن چهار فرسنگی درخش از توابع بیرجند گوری هست که سنگ بزرگ و طویلی بر روی آن نهاده‌اند و بر آن سنگ، آیاتی از قرآن با خط خوب حک شده که بعض عبارات به علت ساییدگی خوانده نمی‌شود و نام تاج‌الدین حسن نیز بر آن سنگ نوشته است. به اعتقاد مردمِ آن سامان، تاج‌الدین حسن از سادات جلیل‌القدر است و نسبت وی به موسی بن مبرقع می‌رسد و روایت مرگش که سینه به سینه نقل شده به این صورت است که وی از هرات به این دیار آمده و به دست یکی از افراد فرقه اسماعیلیه کشته شده و تاریخ نقل شده بر سنگ، قدمت آن را به چهار قرن قبل می‌رساند. با این قرائن، اگر احمد بن تاج‌الدین حسن مؤلف آثار احمدی فرزند تاج‌الدین حسن مدفون در شاخن باشد، هاشمی نسب است.
همچنین از دیباچه کتاب آثار احمدی برمی‌آید، احمد در روزگار امیر علی شیر نوائی در هرات می‌زیسته و در مدرسه و مسجد، مجلس می‌گفته است. سیاق عبارات کتاب نشان می‌دهد سخنگویی زبر دست بوده و منبری گرم و گیرا داشته تا حدی که مورد توجه بزرگان سیاست و دانش زمان واقع شده و ارادتمندانی نیز داشته است.
سخن آقا بزرگ
آقا بزرگ تهرانی احتمال داده که وی برادر سلطان محمد بن تاج‌الدین نویسنده تحفة المجالس باشد و این احتمال از این رو تقویت می‌شود که سلطان محمد از آثار احمدی مکرر نقل قول می‌کند.
تألیفات
تنها اثری که از او در دسترس است، آثار احمدی نام دارد که به تاریخ پیامبر اسلام می‌پردازد. وی در متن کتاب، ابیات و اشعاری به مناسبت، ساخته و جایگزین عبارت نموده و از شعرای دیگر، تک‌بیت‌هایی به مناسبت نقل کرده است. این نشان می‌دهد که استرآبادی، طبع شعری داشته و شعر می‌سروده، اما شعرش در مرتبه عالی نیست.
پانویس
منابع
- استرآبادی، احمد بن تاج‌الدین، آثار احمدی، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۴ش.
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.